Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- аналіз-і-крытыка:творчасць-яна-чачота [2025/08/23 14:05] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ аналіз-і-крытыка:творчасць-яна-чачота [2025/08/23 16:01] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 ====== Творчасць Яна Чачота ======
 Творчы шлях [[постаці/ян-чачот|Яна Чачота]], сябра вядома паэта [[постаці/адам-міцкевіч|Адама Міцкевіча]], даволі складаны. У час навучання ў Віленскім універсітэце ўступіў у студэнцкае таварыства [[слоўнік/філаматы|філаматаў]], дзе з’яўляўся кіраўніком літаратурнага аддзела. Пасля выкрыцця царскім урадам студэнцкіх згуртаванняў быў зняволены ў Віленскую турму, а потым сасланы на Урал у крэпасць Кізіл. Вярнуўшыся на радзіму ў 1833 годзе, пачаў займацца збіраннем фальклорных матэрыялаў, якія былі выдадзены ў шасці фальклорных зборніках "Сялянскія песенькі".\\
-Першыя беларускія творы Яна Чачота непасрэдна звязаны з дзейнасцю студэнцкага таварыства філаматаў і па форме нагадваюць імянныя вітанні. Яны былі прысвечаны сябрам Ю. Яжоўскаму, Д. Хлявінскаму, А. Міцкевічу, Ф. Малеўскаму і інш. ("Да пакіньце ж горла драць", "Імяніннае павіншаванне", "Едзеш, міленькі Адам") і складзены па ўзоры беларускіх народных песень і іх вобразна-выяўленчых сродкаў. Вялікай папулярнасцю сярод філаматаў карысталіся песні "Што старыя за вар’яты", "Прэч, прэч, сум, нудоты", напісаныя па матывах папулярных у тыя часы народных песень і, як правіла, сцвярджаючыя вольналюбівыя настроі моладзі. Фалькларыстычныя мастацкія прынцыпы аказалі вялікі ўплыў і на польскамоўныя балады Я. Чачота "[[tvory>ян-чачот/ян-чачот-наваградскі-замак|Наваградскі замак]]", "[[tvory>ян-чачот/ян-чачот-свіцязь|Свіцязь]]", "[[tvory>ян-чачот/ян-чачот-бекеш|Бекеш]]", "Узногі", у якіх спалучыліся элементы [[слоўнік/рамантызм|рамантызму]] і [[слоўнік/сентыменталізм|сентыменталізму]].\\
+Першыя беларускія творы Яна Чачота непасрэдна звязаны з дзейнасцю студэнцкага таварыства філаматаў і па форме нагадваюць імянныя вітанні. Яны былі прысвечаны сябрам Ю. Яжоўскаму, Д. Хлявінскаму, А. Міцкевічу, Ф. Малеўскаму і інш. ("Да пакіньце ж горла драць", "Імяніннае павіншаванне", "Едзеш, міленькі Адам") і складзены па ўзоры беларускіх народных песень і іх вобразна-выяўленчых сродкаў. Вялікай папулярнасцю сярод філаматаў карысталіся песні "Што старыя за вар’яты", "Прэч, прэч, сум, нудоты", напісаныя па матывах папулярных у тыя часы народных песень і, як правіла, сцвярджаючыя вольналюбівыя настроі моладзі. Фалькларыстычныя мастацкія прынцыпы аказалі вялікі ўплыў і на польскамоўныя балады Я. Чачота "[[творы/ян-чачот/ян-чачот-наваградскі-замак|Наваградскі замак]]", "[[творы/ян-чачот/ян-чачот-свіцязь|Свіцязь]]", "[[творы/ян-чачот/ян-чачот-бекеш|Бекеш]]", "Узногі", у якіх спалучыліся элементы [[слоўнік/рамантызм|рамантызму]] і [[слоўнік/сентыменталізм|сентыменталізму]].\\
 Другі перыяд творчасці Я. Чачота (пасля вяртання з ссылкі) характарызуецца пільнай увагай паэта-фалькларыста да беларускай народнай песеннай творчасці. На працягу прыкладна 10 гадоў ён сабраў і выдаў у Вільні 6 кніг "сялянскіх песенак" (тры з іх перакладзены на польскую мову, а астатнія апублікаваны ў арыгінале, на беларускай мове). Побач з народнымі песнямі ў кнігах змяшчаліся прыказкі, прымаўкі, фразеалагізмы, уласныя вершы аўтара. У гэтых творах паэт з павагай пісаў пра беларускую мову і яе носьбітаў – сялян. Так, у прадмове да кнігі "Сялянскія песенькі з-над Нёмана" даследчык зазначае: "Сяляне нашы, люд добры, лагодны, працавіты, справядлівы, павінны абуджаць у нас самыя прыхільныя да сябе пачуцці. З імі можам быць шчаслівыя. За працу іх рук аддаючы ім працу розуму і нашай асветы, можам памножыць агульнае дабро. Не думайма, каб і ад іх мы не маглі чаму навучыцца. Многаму навучымся, вывучаючы іх становішча і нораў: знойдзем у іх паданні, казкі, легенды, і найбагацейшым будзе жніво песенак, якія дазваляюць спазнаць іх пяшчотныя, прыгожыя, тонкія нават і глыбокія пачуцці".\\
-У беларускіх вершах "[[tvory>ян-чачот/ян-чачот-да-мілых-мужычкоў|Да мілых мужычкоў]]", "[[tvory>ян-чачот/ян-чачот-покуль-сонца-ўзыдзе|Покуль сонца ўзыдзе]]", "Плакала бяроза ды гаварыла", "Нашто нам дым выядае вочкі", "Быў я колісь кавалём" паэт адстойваў інтарэсы сялян, імкнуўся прымірыць іх з панамі, выказваўся за маральнае ўдасканальванне чалавека працы. Асноўную прычыну цяжкага жыцця селяніна Я. Чачот бачыў у абыякавых адносінах да яго пана, у нядобрым і злым аканоме. І таму ён заклікаў:\\
+У беларускіх вершах "[[творы/ян-чачот/ян-чачот-да-мілых-мужычкоў|Да мілых мужычкоў]]", "[[творы/ян-чачот/ян-чачот-покуль-сонца-ўзыдзе|Покуль сонца ўзыдзе]]", "Плакала бяроза ды гаварыла", "Нашто нам дым выядае вочкі", "Быў я колісь кавалём" паэт адстойваў інтарэсы сялян, імкнуўся прымірыць іх з панамі, выказваўся за маральнае ўдасканальванне чалавека працы. Асноўную прычыну цяжкага жыцця селяніна Я. Чачот бачыў у абыякавых адносінах да яго пана, у нядобрым і злым аканоме. І таму ён заклікаў:\\
 Пане ты наш, пане!\\
 Будзь жа нам ласкавы,\\
@@ Радок 21: / Радок 21: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[tvory>ян-чачот/ян-чачот-песні-і-балады]]
+  * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-песні-і-балады]]
-  * [[tvory>ян-чачот/ян-чачот-о-ты-край-мой-нешчаслівы]]
+  * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-о-ты-край-мой-нешчаслівы]]
-  * [[tvory>ян-чачот/ян-чачот-яжовыя-імяніны]]
+  * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-яжовыя-імяніны]]
-  * [[tvory>ян-чачот/ян-чачот-паэзія-30-40-гг-хіх-ст]]
+  * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-паэзія-30-40-гг-хіх-ст]]
-  * [[tvory>ян-чачот/ян-чачот-свіцязь]]
+  * [[творы/ян-чачот/ян-чачот-свіцязь]]