Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- аналіз-і-крытыка:колькі-талентаў-звялося [2025/08/23 15:40] – vedybeadmin
+++ аналіз-і-крытыка:колькі-талентаў-звялося [2025/08/23 15:55] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 33: / Радок 33: @@
 Лагерны пыл сталінскага ГУЛАГа і радыеактыўны чарнобыльскі попел змяшаліся разам на гістарычным шляху Беларусі. І ў бездарожжы і віхуры, у акрыленасці надзей і гвалтоўным іх знішчэнні імкнуліся лепшыя сыны Беларусі да ўсталявання яе незалежнасці, да спрадвечнай мары "людзьмі звацца". Яны любілі Айчыну самааддана, пяшчотна, як маці, як родную песню, як жыццё. Выразней адчуваючы рытм і пульс чалавечага жыцця, яны гатовы былі ахвяраваць сабой дзеля свабоднай і шчаслівай Бацькаўшчыны.\\
-Углядваешся, нават не вельмі пільна, у гісторыю беларускай літаратуры 20-30-х гг., і болем сціскаецца сэрца. Сотні загубленых лёсаў! Выдатныя пісьменнікі і паэты раптам станавіліся "ворагамі народа", "цемрашаламі", "буржуазнымі нацыяналістамі", "нацдэмамі", "контррэвалюцыянерамі" і падвяргаюцца арыштам, здзекам, катаванням. Па фальсіфікаванай "справе" антысавецкай нацдэмаўскай арганізацыі "Саюз вызвалення Беларусі" было асуджана каля 200 выдатных дзеячаў нацыянальна-вызваленчага руху. Расстраляных у Курапатах, асуджаных і вывезеных на Калыму цяжка пералічыць. "Колькі ж вас загінула, скажыце? Дзе вас пахавалі і калі?" – усклікае былы вязень сталінскага ГУЛАГа Сяргей Грахоўскі. Пад гэтымі радкамі маглі падпісацца сотні такіх жа. Гордая і непакорная [[litpers>ларыса-геніюш|Ларыса Геніюш]], якая прайшла ўсе кругі пекла ГУЛАГа, успамінае:
+Углядваешся, нават не вельмі пільна, у гісторыю беларускай літаратуры 20-30-х гг., і болем сціскаецца сэрца. Сотні загубленых лёсаў! Выдатныя пісьменнікі і паэты раптам станавіліся "ворагамі народа", "цемрашаламі", "буржуазнымі нацыяналістамі", "нацдэмамі", "контррэвалюцыянерамі" і падвяргаюцца арыштам, здзекам, катаванням. Па фальсіфікаванай "справе" антысавецкай нацдэмаўскай арганізацыі "Саюз вызвалення Беларусі" было асуджана каля 200 выдатных дзеячаў нацыянальна-вызваленчага руху. Расстраляных у Курапатах, асуджаных і вывезеных на Калыму цяжка пералічыць. "Колькі ж вас загінула, скажыце? Дзе вас пахавалі і калі?" – усклікае былы вязень сталінскага ГУЛАГа Сяргей Грахоўскі. Пад гэтымі радкамі маглі падпісацца сотні такіх жа. Гордая і непакорная [[постаці/ларыса-геніюш|Ларыса Геніюш]], якая прайшла ўсе кругі пекла ГУЛАГа, успамінае:
 [[творы/ларыса-геніюш/ларыса-геніюш-крывёй-напоўніліся-поймы-р|Крывёй напоўнілі поймы рэк]],\\
@@ Радок 44: / Радок 44: @@
 Навучаныя забіваць канвоі.
-У цяжкія часы сталінскага генацыду былі расстраляны акадэмікі [[litpers>вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]] і [[litpers>браніслаў-тарашкевіч|Браніслаў Тарашкевіч]], пісьменнікі [[litpers>міхась-чарот|Міхась Чарот]], [[litpers>уладзіслаў-галубок|Уладзімір Галубок]], Платон Галавач, Алесь Салагуб, [[litpers>алесь-дудар|Алесь Дудар]], [[litpers>тодар-кляшторны|Тодар Кляшторны]], [[litpers>анатоль-вольны|Анатоль Вольны]], Юлій Таўбін. У 1931 г. быў сасланы ў Кіраў, а ў 1938 г. расстраляны [[litpers>максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]]. Яго раманы "[[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-віленскія-камунары|Віленскія камунары]]" і "[[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-камароўская-хроніка|Камароўская хроніка]]" выйшлі з друку толькі пасля рэабілітацыі пісьменніка ў 1963 г. За праўдзівае адлюстраванне калектывізацыі ў рамане "[[творы/міхась-зарэцкі/міхась-зарэцкі-вязьмо|Вязьмо]]" яго аўтар [[litpers>міхась-зарэцкі|Міхась Зарэцкі]] быў арыштаваны і ў 1941 г. расстраляны. Амаль па тры дзесяцігоддзі правялі ў ссылках вялікія пакутнікі [[litpers>уладзімір-дубоўка|Уладзімір Дубоўка]] і [[litpers>язэп-пушча|Язэп Пушча]]. За кратамі і ў высылцы апынуліся [[litpers>кузьма-чорны|Кузьма Чорны]], [[litpers>максім-лужанін|Максім Лужанін]], Сяргей Грахоўскі, [[litpers>уладзімір-жылка|Уладзімір Жылка]], Мікола Хведаровіч, Юрка Гаўрук, Змітро Віталін.\\
+У цяжкія часы сталінскага генацыду былі расстраляны акадэмікі [[постаці/вацлаў-ластоўскі|Вацлаў Ластоўскі]] і [[постаці/браніслаў-тарашкевіч|Браніслаў Тарашкевіч]], пісьменнікі [[постаці/міхась-чарот|Міхась Чарот]], [[постаці/уладзіслаў-галубок|Уладзімір Галубок]], Платон Галавач, Алесь Салагуб, [[постаці/алесь-дудар|Алесь Дудар]], [[постаці/тодар-кляшторны|Тодар Кляшторны]], [[постаці/анатоль-вольны|Анатоль Вольны]], Юлій Таўбін. У 1931 г. быў сасланы ў Кіраў, а ў 1938 г. расстраляны [[постаці/максім-гарэцкі|Максім Гарэцкі]]. Яго раманы "[[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-віленскія-камунары|Віленскія камунары]]" і "[[творы/максім-гарэцкі/максім-гарэцкі-камароўская-хроніка|Камароўская хроніка]]" выйшлі з друку толькі пасля рэабілітацыі пісьменніка ў 1963 г. За праўдзівае адлюстраванне калектывізацыі ў рамане "[[творы/міхась-зарэцкі/міхась-зарэцкі-вязьмо|Вязьмо]]" яго аўтар [[постаці/міхась-зарэцкі|Міхась Зарэцкі]] быў арыштаваны і ў 1941 г. расстраляны. Амаль па тры дзесяцігоддзі правялі ў ссылках вялікія пакутнікі [[постаці/уладзімір-дубоўка|Уладзімір Дубоўка]] і [[постаці/язэп-пушча|Язэп Пушча]]. За кратамі і ў высылцы апынуліся [[постаці/кузьма-чорны|Кузьма Чорны]], [[постаці/максім-лужанін|Максім Лужанін]], Сяргей Грахоўскі, [[постаці/уладзімір-жылка|Уладзімір Жылка]], Мікола Хведаровіч, Юрка Гаўрук, Змітро Віталін.\\
-Не ўсё вядома пра апошнія гады жыцця Валерыя Маракава, Сяргея Ракіты, [[litpers>уладзімір-хадыка|Уладзіміра Хадыкі]], Васіля Шашалевіча, Янкі Туміловіча, [[litpers>міхась-багун|Міхася Багуна]], якія загінулі ў высылцы. Васіль Шашалевіч (брат [[litpers>андрэй-мрый|Андрэя Мрыя]]) быў высланы ў працоўна-папраўчы лагер на Калыму. За гумарыстычную п’еску з лагернага жыцця яму прыйшлося жорстка расплаціцца. Хтосьці "падпілаваў бярозу і спусціў проста на Шашалевіча. Яна прыціснула яго да тлеючага кастра. Возчыкі пачулі гул зваленага дрэва і раздзіраючы душу крык. Падбеглі да да вогнішча. У ім гарэў прыціснуты бярозаю і патрушчаны ўчотчык... Калі, дзе і з кім яго пахавалі, ніхто не ведае і не дазнаецца ніколі. Там цяпер шуміць паўвекавы лес" (С. Грахоўскі. "Два лёсы – дзве трагедыі").\\
+Не ўсё вядома пра апошнія гады жыцця Валерыя Маракава, Сяргея Ракіты, [[постаці/уладзімір-хадыка|Уладзіміра Хадыкі]], Васіля Шашалевіча, Янкі Туміловіча, [[постаці/міхась-багун|Міхася Багуна]], якія загінулі ў высылцы. Васіль Шашалевіч (брат [[постаці/андрэй-мрый|Андрэя Мрыя]]) быў высланы ў працоўна-папраўчы лагер на Калыму. За гумарыстычную п’еску з лагернага жыцця яму прыйшлося жорстка расплаціцца. Хтосьці "падпілаваў бярозу і спусціў проста на Шашалевіча. Яна прыціснула яго да тлеючага кастра. Возчыкі пачулі гул зваленага дрэва і раздзіраючы душу крык. Падбеглі да да вогнішча. У ім гарэў прыціснуты бярозаю і патрушчаны ўчотчык... Калі, дзе і з кім яго пахавалі, ніхто не ведае і не дазнаецца ніколі. Там цяпер шуміць паўвекавы лес" (С. Грахоўскі. "Два лёсы – дзве трагедыі").\\
 Літаратараў знішчалі не толькі фізічна. Іх творы знікалі з часопісаў, кніг, бібліятэчных фондаў. Знішчаліся рукапісы, картатэкі, дзённікі. Але пакаранне забыццём не можа быць вечным. Сёння ў літаратуру вяртаюцца забытыя імёны. У наслаеннях хлусні, замоўчвання і адмаўлення адшукваецца ядро праўды, бо, па словах У. Дубоўкі,
@@ Радок 53: / Радок 53: @@
 Ды застанецца пра былое.
-Скалечаныя таталітарнай сістэмай лёсы пісьменнікаў і іх творчасць сёння становяцца прадметам спецыяльнага даследавання. І ўжо духоўным набыткам шырокага кола чытачоў сталі дакументальныя аповесці і апавяданні Сяргея Грахоўскага ("Зона маўчання", "З воўчым білетам"), Паўла Пруднікава ("Яжовыя рукавіцы", "Пекла"), Францішка Аляхновіча ("У кіпцюрох ГПУ"), Барыса Мікуліча ("Аповесць для сябе"), [[litpers>янка-скрыган|Яна Скрыгана]] ("Рубец", "Скураное паліто", "Узнагарода"), [[litpers>васіль-хомчанка|Васіля Хомчанкі]] ("Цар-зэк Сямён Івашкін"). З іх паўстаюць падрабязнасці тых страшных падзей, высвечваюцца абліччы катаў і шматлікіх іх ахвяр. Крык збалелай душы чуецца ў творах былых вязняў і сёння, калі ўжо зарубцаваліся раны і ў дачыненні да іх вярнулася справядлівасць. "Як бы ні рвануўся я сэрцам з былога, з тае праклятай Інты, памяць цяжкой, неадступнай аблогай раняць ГУЛАГаў драты", – скажа Васіль Супрун.\\
+Скалечаныя таталітарнай сістэмай лёсы пісьменнікаў і іх творчасць сёння становяцца прадметам спецыяльнага даследавання. І ўжо духоўным набыткам шырокага кола чытачоў сталі дакументальныя аповесці і апавяданні Сяргея Грахоўскага ("Зона маўчання", "З воўчым білетам"), Паўла Пруднікава ("Яжовыя рукавіцы", "Пекла"), Францішка Аляхновіча ("У кіпцюрох ГПУ"), Барыса Мікуліча ("Аповесць для сябе"), [[постаці/янка-скрыган|Яна Скрыгана]] ("Рубец", "Скураное паліто", "Узнагарода"), [[постаці/васіль-хомчанка|Васіля Хомчанкі]] ("Цар-зэк Сямён Івашкін"). З іх паўстаюць падрабязнасці тых страшных падзей, высвечваюцца абліччы катаў і шматлікіх іх ахвяр. Крык збалелай душы чуецца ў творах былых вязняў і сёння, калі ўжо зарубцаваліся раны і ў дачыненні да іх вярнулася справядлівасць. "Як бы ні рвануўся я сэрцам з былога, з тае праклятай Інты, памяць цяжкой, неадступнай аблогай раняць ГУЛАГаў драты", – скажа Васіль Супрун.\\
 Праўда пра трагічны лёс сумленных і светлых ахвяр дзікай, крывавай несправядлівасці павінна ўваскрэснуць. Яна дапаможа нашым сучаснікам у іх барацьбе за адраджэнне Бацькаўшчыны. Сённяшнім болем і памяццю пра той час аплачвае наша пакаленне ўчарашнія грахі. І гэта новае пакаленне свабодных і высакародных людзей, дай Божа, будзе варта свабоднай Айчыны.