Пісьменства

Гэтая старонка толькі для чытання. Вы можаце паглядзець яе зыходны тэкст, але не можаце яго змяніць. Паведаміце адміністратару, калі лічыце, што гэта няправільна.
~~META:
title = Драматургічная спадчына Андрэя Макаёнка
&keywords = камедыі, бусько, макаёнак, беларускай, чалавек, жанр, трагікамедыі, вайны, кіраўніцтва, творы, элемент
&abstract = Драматургічная спадчына Андрэя Макаёнка
&iftrue = nan
~~

====== Драматургічная спадчына Андрэя Макаёнка ======
Народны пісьменнік Беларусі Андрэй Макаёнак быў усебакова адораным чалавекам: ён добра маляваў, рэзаў па дрэве, меў акцёрскі талент, быў паэтам, празаікам, драматургам, перакладчыкам. З імем Андрэя Макаёнка звязваюць пачатак новага этапу ў развіцці беларускай сатырычнай камедыі. Першай такой камедыяй стала п’еса "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-выбачайце-калі-ласка|Выбачайце, калі ласка!]]" У цэнтры яе – старшыня райвыканкама Калібераў, які з дапамогай падхалімаў Моцкіна і Печкурова спрабуе вывесці раён на першае месца па хлебанарыхтоўцы і тым самым вярнуць сабе страчаны аўтарытэт і цёплае месца ў Мінску. І толькі дзякуючы Ганне Чыхнюк удаецца выкрыць махляроў і прыпісчыкаў і вывесці іх на чыстую ваду. Аўтар камедыі вядзе бескампрамісную барацьбу з рознымі махінатарамі, хапугамі, бюракратамі, з заганнымі метадамі кіраўніцтва народнай гаспадаркай, з паказухай і фармалізмам.\\
А. Макаёнак імкнуўся да жанравай разнастайнасці беларускай камедыі, пашырэння сродкаў яе сцэнічнай выразнасці. Ён выступіў у новым для беларускай драматургіі жанры – жанры трагікамедыі. Адна з першых такіх п’ес – "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-зацюканы-апостал|Зацюканы апостал]]" – прысвечана праблеме бацькоў і дзяцей. У ёй выкрываюцца вузкамяшчанскія ідэалы і звычкі, эгаістычны побыт, бяздушнасць і амаральныя адносіны паміж людзьмі ў сям’і і грамадстве. Напісаная на замежным матэрыяле, трагікамедыя паказвае калізіі і заганы чалавечага характару любой краіны, у тым ліку і нашай.\\
Падзеі ў трагікамедыі "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-трыбунал|Трыбунал]]" адбываюцца ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Былы калгасны пастух, бацька вялікай сям’і становіцца старастам, фашысцкім паслугачом. Сямейны савет (дзеці, нявестка, жонка Паліна), які ператвараецца ў трыбунал, вырашае ўтапіць яго, калі той не адмовіцца ад пасады старасты. У канцы п’есы сітуацыя праясняецца: Цярэшка ніякі не здраднік, а выканаўца загаду партызанскага камандавання. Яго ж сын Валодзя, не ведаючы гэтага, падрывае нямецкую камендатуру і гіне, рэабілітуючы сябе і сваю сям’ю за ўчынак бацькі. Многія літаратуразнаўцы па-рознаму імкнуцца вызначыць жанр гэтай п’есы. Яе называюць трагікамедыяй, фарсам, п’есай-апафеозам, п’есай-гімнам чалавечай мужнасці. Несумненна, у творы ёсць прыкметныя элементы трагізму. Пры ўважлівым яе прачытанні, лічаць многія даследчыкі, можна адшукаць элементы гераічнай балады і сямейна-бытавой камедыі. Усё ў творы сінтэзавана, пераплецена. Найбольш жа трывала за п’есай замацавалася назва трагікамедыі.\\
У пошуках новых жанравых і кампазіцыйных форм А. Макаёнак прыходзіць да камедыі-рэпартажу "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-таблетку-пад-язык|Таблетку пад язык]]" (тут уздымаюцца праблемы перабудовы жыцця вёскі) і складанай у жанравых адносінах камедыі "Кашмар" (вядома і пад назвай "Святая прастата"). Дзеянне ў апошняй развіваецца ў двух планах – рэальным і ўмоўным (фантастычным). Рэальным з’яўляецца вобраз сумленнага і даверлівага Старога, якога непакояць не столькі растраты сына-прадаўца, колькі сам факт растраты. Умоўнымі з’яўляюцца падзеі ў сне, дзе Стары, на пасадзе прэзідэнта адной з капіталістычных дзяржаў, хоча пакончыць з вайной, устанавіць мір, дабро і справядлівасць, навесці парадкі ў адпаведнасці са сваёй жыццёвай мудрасцю і сваім разуменнем законаў свету. Асноўная ідэя п’есы – пратэст супраць гонкі ўзбраенняў і пагрозы тэрмаядзернай вайны.\\
У п’есе "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-пагарэльцы-аналіз-твора|Пагарэльцы]]", прысвечанай выкрыццю прыстасавальніцтва, чыноўніцтва, жорсткасці і бесчалавечнасці бюракратычнай сістэмы, А. Макаёнак адмаўляецца ад традыцыйнай сюжэтна-кампазіцыйнай структуры твора, даючы толькі пралог і эпілог адной трагікамічнай гісторыі. Дзеянне адбываецца ў пакоі камунальнай кватэры былога інструктара, цяперашняга старшыні гарвыканкама, кар’ерыста і цыніка Ухватава. Само прозвішча героя асацыіруецца са словамі "хапаць", "ухапіць", "хватка". Праз дваццаць гадоў тут размясціўся кватэрны аддзел на чале з падхалімамі Бусько, Кудасавым і Сіланам, прызначанымі некалі самім Ухватавым. Змяніўся час, і былы гаспадар горада, персанальны пенсіянер, нікому не патрэбен, бо для былых яго хаўруснікаў "чалавек без улады – не чалавек". Ухватаў спрабуе адпомсціць Бусько – істоце, ім жа народжанай. Аднак сам сутыкаецца з жорсткасцю бюракратычнай сістэмы, раўнадушшам і абыякавасцю. Зняважаны і знясілены, ён памірае ад інфаркту каля дзвярэй Бусько, так і не знайшоўшы ратунку і справядлівасці. Такая жорсткая і зларадная помста былому шэфу можа быць вытлумачана словамі народнай мудрасці: што пасеяў, тое і пажаў гэты ўладалюбны чалавек. Канчатковы ж прысуд усім "ухватаўцам" выносіцца ў паведамленні пра хуткую ліквідацыю "канторы" на чале з Бусько.\\
Апошні закончаны твор А. Макаёнка – трагікамедыя "[[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-дыхайце-эканомна|Дыхайце эканомна!]]". У ёй аўтар апісаў сітуацыю пачатку вайны, якую ўсё ж такі ўдалося прадухіліць. "Лепшыя" прадстаўнікі грамадства і дзяржаўныя кіраўнікі ратуюцца ў падземным сховішчы, разлічаным на 25 гадоў аўтаномнага існавання. П’еса, скіраваная супраць тэрмаядзернай катастрофы, у вострай сатырычнай форме выкрывае рэальныя заганы чалавечага грамадства.

 


===== Падобныя старонкі =====
  * [[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-пагарэльцы-аналіз-твора]]
  * [[постаці/андрэй-макаёнак]]
  * [[творы/андрэй-макаёнак/камедыя-андрэя-макаёнка-выбачайце-калі-л]]
  * [[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-зацюканы-апостал-аналіз-]]
  * [[творы/андрэй-макаёнак/андрэй-макаёнак-трыбунал]]