Адрозненні

Тут паказаны адрозненні паміж двума версіямі гэтай старонкі.

--- аналіз-і-крытыка:беларуска-літоўскае-летапісанне [2025/08/22 11:14] – створана - знешняе змена 127.0.0.1
+++ аналіз-і-крытыка:беларуска-літоўскае-летапісанне [2025/08/23 15:53] (бягучы) – vedybeadmin
@@ Радок 7: / Радок 7: @@
 ====== Беларуска-літоўскае летапісанне ======
-У старажытнасці, да ўзнікнення кнігадрукавання, нашы продкі ўсе найбольш значныя падзеі свайго часу занатоўвалі ў форме [[slounik>летапіс|летапісаў]]. Летапісы ўяўлялі сабою пагадовыя запісы аб самых важных падзеях грамадскага, палітычнага, культурнага і эканамічнага жыцця краіны. Вельмі часта ў межах летапісаў змяшчаліся апавяданні, якія ў структурна-кампазіцыйным плане можна было б вылучыць у самастойныя творы. Гэта вынікае з таго, што летапісы мелі сінкрэтычны характар: яны ўтрымлівалі (з пазіцый сённяшняга літаратуразнаўства) апавяданні, аповесці, легенды, прытчы і міфы. Праца летапісца патрабавала вялікай вытрымкі і адукацыі: на перапісванне адной кнігі часам патрабавалася некалькі год. Вось як хораша піша пра гэта М. Багдановіч у вершы "[[bellit>максім-багдановіч/максім-багдановіч-летапісец|Летапісец]]":
+У старажытнасці, да ўзнікнення кнігадрукавання, нашы продкі ўсе найбольш значныя падзеі свайго часу занатоўвалі ў форме [[слоўнік/летапіс|летапісаў]]. Летапісы ўяўлялі сабою пагадовыя запісы аб самых важных падзеях грамадскага, палітычнага, культурнага і эканамічнага жыцця краіны. Вельмі часта ў межах летапісаў змяшчаліся апавяданні, якія ў структурна-кампазіцыйным плане можна было б вылучыць у самастойныя творы. Гэта вынікае з таго, што летапісы мелі сінкрэтычны характар: яны ўтрымлівалі (з пазіцый сённяшняга літаратуразнаўства) апавяданні, аповесці, легенды, прытчы і міфы. Праца летапісца патрабавала вялікай вытрымкі і адукацыі: на перапісванне адной кнігі часам патрабавалася некалькі год. Вось як хораша піша пра гэта М. Багдановіч у вершы "[[творы/максім-багдановіч/максім-багдановіч-летапісец|Летапісец]]":
 Душой стаміўшыся ў жыццёвых цяжкіх бурах,\\
@@ Радок 16: / Радок 16: @@
 З даўнейшых граматак пра долю Магілёва.
-У межах [[bellit>іншае/беларуска-літоўскі-летапіс-1446-г|Беларуска-літоўскага летапісу 1446 г.]] выдзяляюцца самастойныя "Пахвала вялікаму князю Вітаўту" і "Аповесць пра Падолле". У апошнім творы абгрунтоўваецца ідэя аб’яднання ўсходніх славян у адну дзяржаву – Вялікае княства Літоўскае. Летапіс пачынаецца са звестак аб паходжанні вялікіх князёў. Згодна яму, на беларуска-літоўскіх землях князі з’явіліся пасля таго, як рымскі імператар Нерон выразаў у Рыме шмат патрыцыянскіх сем’яў. Такое тлумачэнне неабходна было для абгрунтавання высокага сацыяльнага паходжання князёў, а таксама для пацверджання таго тэзісу, што, у адрозненне ад маскоўскіх, літоўскія князі мелі рымскія карані.\\
+У межах [[творы/іншае/беларуска-літоўскі-летапіс-1446-г|Беларуска-літоўскага летапісу 1446 г.]] выдзяляюцца самастойныя "Пахвала вялікаму князю Вітаўту" і "Аповесць пра Падолле". У апошнім творы абгрунтоўваецца ідэя аб’яднання ўсходніх славян у адну дзяржаву – Вялікае княства Літоўскае. Летапіс пачынаецца са звестак аб паходжанні вялікіх князёў. Згодна яму, на беларуска-літоўскіх землях князі з’явіліся пасля таго, як рымскі імператар Нерон выразаў у Рыме шмат патрыцыянскіх сем’яў. Такое тлумачэнне неабходна было для абгрунтавання высокага сацыяльнага паходжання князёў, а таксама для пацверджання таго тэзісу, што, у адрозненне ад маскоўскіх, літоўскія князі мелі рымскія карані.\\
 Сярод беларускіх летапісаў у першую чаргу патрэбна вылучыць Беларуска-літоўскі летапіс 1446 гг., "Летапісец Вялікіх князёў Літоўскіх" і "Хроніку Быхаўца". "Беларуска-літоўскі летапіс 1430 – 1446 гг., які першапачаткова ўзнік у Смаленску, храналагічна ахоплівае час ад сярэдзіны ІХ да сярэдзіны ХV стагоддзя. Шмат увагі ў ім надаецца апісанню гераічнага змагання ўсходнеславянскіх плямёнаў з іншаземнымі заваёўнікамі, а таксама вобразу князя Вітаўта.\\
-"[[bellit>іншае/летапісец-вялікіх-князёў-літоўскіх|Летапісец Вялікіх князёў Літоўскіх]]" апавядае аб жыцці, подзвігах і дзяржаўных справах вялікіх князёў ад Міндоўга да Вітаўта. Найбольш пранікнёнымі з’яўляюцца радкі, прысвечаныя князю Вітаўту, апісанню росквіту беларуска-літоўскай дзяржавы ў часы ягонага княжання.\\
+"[[творы/іншае/летапісец-вялікіх-князёў-літоўскіх|Летапісец Вялікіх князёў Літоўскіх]]" апавядае аб жыцці, подзвігах і дзяржаўных справах вялікіх князёў ад Міндоўга да Вітаўта. Найбольш пранікнёнымі з’яўляюцца радкі, прысвечаныя князю Вітаўту, апісанню росквіту беларуска-літоўскай дзяржавы ў часы ягонага княжання.\\
 Летапісец лічыць Вітаўта найвыдатнейшым і найслаўнейшым дзяржаўным дзеячам за ўсю гісторыю Вялікага княства Літоўскага:
@@ Радок 26: / Радок 26: @@
 У гэты ж летапіс уваходзіць і апавяданне аб падзеях, якія адбываліся ў Вялікім княстве напярэдадні і пасля заключэння Крэўскай уніі 1385 г.: прыгодніцкая гісторыя аб уцёках Вітаўта ў землі Тэўтонскага ордэна пасля гвалтоўнай смерці Кейстута, шлюб Ягайлы з польскай каралеўнай Ядвігай, аб змаганні Вітаўта супраць Ягайлы пасля таго, як той прызначыў сваім намеснікам не яго, а Свідрыгайлу. Тут жа змешчана і апавяданне пра знакамітую Грунвальдскую бітву 1410 года.\\
-У адрозненне ад вышэйзгаданых летапісаў, у "[[bellit>іншае/хроніка-бахаўца|Хроніцы Быхаўца]]" гісторыя дзяржавы выкладзена найбольш поўна. Пачынаецца "Хроніка" апісаннем уцёкаў 500 знатных рымскіх сем’яў у Літву ад гневу Нерона, а заканчваецца апавяданнем аб разгроме татарскіх войскаў пад Клецкам у 1506 годзе. Акрамя пісьмовых крыніц аўтар карыстаўся і вуснымі паведамленнямі сваіх сучаснікаў. Аўтар імкнецца ўзвялічыць гісторыю Бацькаўшчыны, паказаць найбольш светлыя моманты яе слаўнай мінуўшчыны.\\
+У адрозненне ад вышэйзгаданых летапісаў, у "[[творы/іншае/хроніка-бахаўца|Хроніцы Быхаўца]]" гісторыя дзяржавы выкладзена найбольш поўна. Пачынаецца "Хроніка" апісаннем уцёкаў 500 знатных рымскіх сем’яў у Літву ад гневу Нерона, а заканчваецца апавяданнем аб разгроме татарскіх войскаў пад Клецкам у 1506 годзе. Акрамя пісьмовых крыніц аўтар карыстаўся і вуснымі паведамленнямі сваіх сучаснікаў. Аўтар імкнецца ўзвялічыць гісторыю Бацькаўшчыны, паказаць найбольш светлыя моманты яе слаўнай мінуўшчыны.\\
 Летапісы, як вядома, нельга аднесці да літаратуры ў сучасным яе разуменні. Але яны спрыялі ўзнікненню і развіццю ў беларускай літаратуры такіх жанраў, як апавяданне, аповесць і раман. Акрамя таго, у іх у сціслай і займальнай форме адлюстравана гісторыя беларускага і літоўскага народаў перыяду іх сумеснага жыцця. Таму летапісы – гэта не толькі каштоўныя літаратурныя помнікі, але і неацэнныя крыніцы пазнання шматвяковай гісторыі нашай Айчыны, асэнсавання яе ролі і значэння ў гісторыі еўрапейскіх народаў.
@@ Радок 33: / Радок 33: @@
 ===== Падобныя старонкі =====
-  * [[bellit>іншае/беларуска-літоўскі-летапіс-1446-г]]
+  * [[творы/іншае/беларуска-літоўскі-летапіс-1446-г]]
-  * [[bellit>іншае/летапісец-вялікіх-князёў-літоўскіх]]
+  * [[творы/іншае/летапісец-вялікіх-князёў-літоўскіх]]
-  * [[slounik>летапіс]]
+  * [[слоўнік/летапіс]]